Ik kijk graag naar publicaties en TV optredens van neuropsycholoog Erik Scherder. Hij vertelt op zo´n bevlogen manier over de gezondheidszorg. Hij weet erg veel van dementie en welke dingen nu een positief effect kunnen hebben op deze ziekte. En waar ik hem vaak over hoor praten, is de positieve invloed van muziek op de hersenen. En dus ook op hersenziektes als dementie.
Er zijn al veel onderzoeken gedaan naar dementie en de rol van muziek. Zo is al jaren bekend dat muziek werkt als pijnstiller. Als tijdens een operatie de favoriete muziek van de patiënt wordt gedraaid, is de napijn stukken minder. Deze positieve invloed geldt ook bij dementie. Ik houd niet zo van ingewikkelde medische termen, maar het komt erop neer dat naar muziek luisteren een soort gelukshormoon in werking zit. Men ervaart harmonie.
Ik heb op de afdeling waar ik nu werk verschillende mensen met dementie naar rustige klassieke muziek laten luisteren. Sommige bewoners kenden het muziekstuk, anderen niet. Sommigen zongen mee, anderen luisterden alleen intensief. Ik vroeg ze hierna te beschrijven wat ze ervoeren tijdens het luisteren. Degenen die het herkenden, antwoordden veel met `terug naar mijn jeugd´, `nostalgie` en `geluk`. Degenen die het niet kenden, zeiden vaak `rust in mijn hoofd` ‘ik maakte me even niet meer druk’. En dat was nog maar een `onderzoekje` onder zeven mensen met dementie.
Op de kleinschalig wonen voorziening waar ik hiervóór werkte, mocht ik heel fijn experimenteren met muziek. Hier wonen negen ouderen met dementie, met alle vormen van dementie, zoals frontotemporale dementie (FTD), vasculaire dementie, Lewy Body en Alzheimer. Bij de dame met frontotemporale dementie verbaasde het me keer op keer weer dat ze niet meer kon communiceren (alleen nog met ja en nee) maar dat ze alles meezong op het moment dat we gingen zingen. Dit vormde voor mij al het bewijs dat je een wezenlijk ander deel van je hersenen gebruikt.
Erik Scherder geeft aan dat vooral bij het máken van muziek de balk die beide hersenhelften verbindt, actief is. En dat is de reden dat er ineens en tot ver in de dementie weer toegang is tot de emoties en herinneringen. En muziek is nu eenmaal emotie. Dat is aan alles te merken. Een dame met Alzheimer zette ik eens een koptelefoon op met op de iPod haar favoriete muziek. Net als in de documentaire “Alive inside” (tip: bekijk die eens op You Tube) kwam ze veel meer tot leven. Ze had een gelukzalige glimlach op haar gezicht en haar handen en hoofd bewogen mee op de muziek.
Samen zingen brengt veel geluk, ook dat is wetenschappelijk aangetoond. Het gelukshormoon oxytocine komt vrij als je samen zingt. Samen zingen en over de gevoelens en herinneringen praten die daarbij vrijkomen, brengt veel meer geluk dan iemand even alleen voor de radio zetten, al is dit vaak ook al fijn. Samen zingen in een kleinschalig wonen voorziening is dan ook een prima manier om een groepsgevoel te ontwikkelen.
Ik heb slechts een dik half jaar gewerkt bij de kleinschalig wonen voorziening maar mede doordat ik veel heb mogen proberen en de leiding daar ook echt voor open stond, ben ik er van overtuigd dat we het welzijn van de bewoners hebben kunnen verhogen. En dat maakt me alleen maar meer gedreven om nog véél meer mensen met dementie te helpen om
weer een geluksmomentje te ervaren.